Boekentip Rob Meessen: Nederland 2040. Een toekomstbeeld (Denktank Nederland 2040, 2025)

Nederland 2040. Een toekomstbeeld. (Denktank Nederland 2040, 2025)

In de vastgoedsector is de kunst van het vooruitkijken een kritische succesfactor voor projecten. Waar baseren wij onze keuzes voor de lange termijn op? De Denktank Nederland 2040 heeft, terugkijkend vanuit het jaar 2040, een plan gemaakt voor de toekomst van Nederland. Ook voor ondernemers in de vastgoedsector biedt het boek met zestien ontwikkellijnen een referentiekader bij strategische keuzes.

‍

Planningshorizon

De Denktank Nederland 2040 vindt dat Nederland dringend behoefte heeft aan een verbindend verhaal, een verhaal dat helpt keuzes te maken. Waarom 2040 en niet 2050 of 2100? De Denktank heeft de planningshorizon van een individueel mensenleven – de periode tussen 5 en 30 jaar in de toekomst – als uitgangspunt genomen. Dat is de toekomsthorizon die burgers, bedrijven, beleidsmakers en politici, die verder willen kijken dan de korte termijn, het meest aanspreekt. De Denktank is in het midden van die planningshorizon gaan zitten, vijftien jaar vooruit dus vanaf 2025. Het jaar 2040 is nog net ver genoeg weg om ambitieus te kunnen dromen, maar ook al zo dichtbij dat het de Denktank geen ruimte bood voor vrijblijvendheid. Honderden mensen hebben ideeën, wensen, studies, onderzoeken en rapporten ingebracht voor de toekomstvisie met zestien samenhangende ontwikkellijnen. Voor de vastgoedsectorzijn vooral de volgende ontwikkellijnen van belang: Ruimtegebruik, Wonen, Energie, Circulariteit, Productiviteit en Arbeidsrelaties.

Onder andere Barbara Baarsma (hoofdeconoom PwC), Aart Jan de Geus (voorzitter pensioenfonds ABP) en Thibault de Cooman (senior analist bij vastgoedbelegger Jamestown) maken deel uit van de kern van de Denktank.

Prognose en urgentie

In deel 1 geeft de Denktank aan dat Nederland is vastgelopen. We hebben nu en in de voorzienbare toekomst te maken met vijf fundamentele schaarsten: gebrek aan menskracht, gebrek aan ruimte, gebrek aan geld, gebrek aan grondstoffen en gebrek aan energie. Zeven autonome trends dwingen ons om snel in beweging te komen, waaronder de demografische trend. In 2040 heeft Nederland ruimt twintig miljoen inwoners, waarvan ongeveer 2,6 miljoen 75-plussers door de dubbele vergrijzing. Het is niet eenvoudig om de snelgroeiende en veranderende bevolking te voorzien van goede huisvesting. Er wordt niet alleen te weinig gebouwd, maar ook bestaat er een mismatch tussen de bestaande huizen en wat mensen nodig hebben. Een andere trend die alle sectoren raakt, is die van de digitale revolutie en kunstmatige intelligentie.

Toekomstbeeld

Het hoopvolle toekomstbeeld voor een krachtiger Nederland wordt in deel 2 beschreven. Daarin is volop ruimte voor de toekomst van de bouwsector. “De energietransitie, de landbouwtransitie en de circulaire transitie hebben onze samenleving veranderd. De bouwsector is aanvankelijk hard gegroeid door de grote vraag naar vaklieden veroorzaakt door de grote bouwput eind jaren twintig. De grote isolatieoperatie, circulair en biobased bouwen, de elektrificatie van huizen, bedrijven en het vervoer, en het verzwaren van de elektriciteitsnetwerken is een enorme klus die nog niet klaar is. De bouw is vergaand geïndustrialiseerd. Binnen twaalf maanden staat een woning of complex – duurzaam en tot in de puntjes afgewerkt. Het taboe op sloop is verdwenen. Robots leveren ambachtelijk vakwerk af. De bouw is veel bezig met infrastructuur en met het klimaatbestendig maken van ons land’, aldus de Denktank. Deze visie wordt in een tiental pagina’s cijfermatig onderbouwd. Een aanrader voor iedere professional in de vastgoedsector.

Veranderstrategie: onze weg naar 2040

In deel 3 worden de vier fasen van het Drift -model voor transities beschreven. Ook worden de zes randvoorwaarden voor een adaptieve samenleving en de vijf ontwerpprincipes voor beleid geschetst. Tenslotte worden vijf praktische veranderlessen gedeeld: blijf wakker (urgentie), toon leiderschap (ambitie), stel lange termijndoelen (visie), maak heldere afspraken (coalitie) en blijf leren en innoveren (adaptatie).

Nederland 2040 en andere toekomstbeelden

Het is sterk dat de Denktank heeft onderzocht hoe haar toekomstbeeld 2040 zich verhoudt tot de scenariostudies van toonaangevende instituties. In deel vier wordt een vergelijking gemaakt met de analyse van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 (2024), de ruimtelijke verkenning van het Planbureau voor de Leefomgeving (2023), de lange termijnverkenning van het Sociaal en Cultureel Planbuerau (2025) en de scenario’s van het Centraal Planbureau (2024). De visualisaties in de vorm van een mengpanelen met schuifjes op de meest relevante dimensies, zorgen voor een heldere vergelijking.

Denk mee, doe mee, bouw mee

Tot besluit doet De Denktank een oproep om mee te denken, mee te doen en mee te bouwen. “Nederland 2040 is geen eindpunt, maar een uitnodiging om samen aan de slag te gaan en het land in beweging te brengen. Er moet namelijk heel veel gebeuren op weg naar het gewenste toekomstbeeld. Hoe meer partijen meedoen, hoe verder we komen. Lange termijn denken én korte termijn doen, daar gaat het om.”

‍

Rob Meesen is strateeg, bestuurder en de meest belezen ondernemer van Limburg